Positieve gezondheid is nooit klaar

In de Noordelijke Maasvallei (Land van Cuijk en de Kop van Noord-Limburg) met Bergen en Gennep als Limburgse woonplaatsen, is positieve gezondheid aan de orde van de dag. Het netwerk van huisartsen is al vanaf 2012 met het gedachtegoed aan de slag gegaan. Waarom bevalt het zo goed, wat levert het op en wat is het toekomstbeeld? In gesprek met Corné van Asten (directeur/bestuurder van Zorggroep Syntein) en Janneke van den Berg (regisseur van Netwerk Positieve Gezondheid Noordelijke Maasvallei) van Syntein.

Bouwen aan die gezonde burger
Repareren en zorgen daar zijn we goed in. Maar we zijn zo ongelooflijk slecht in het aanpassen van ons gedrag om echt gezonder te gaan leven. Daar moet verandering in komen, stelt Corné. “Hoe kan iemand met bijvoorbeeld diabetes gezonder gaan leven, zodat hij minder klachten heeft of zelfs van de klachten af kan komen. Met positieve gezondheid kijk je naar meer domeinen dan alleen gezondheid. In deze beweging zit voor mij veel inspiratie en motivatie om met elkaar te bouwen aan die gezonde inwoner. Dat begint al bij de basisscholen. We kijken op dit moment met een aantal partijen hoe we een onderwijsprogramma kunnen creëren voor alle basisschoolleerlingen. Dat ze leren hoe ze eten kunnen bereiden. Door kooklessen te volgen, maar ook de theorie erachter te leren. En dat ze ook inzien wat bepaald gedrag voor gevolgen heeft.” 

Het netwerk is de grote kracht
Op dit moment loopt het in de gezondheidszorg vol en vast. Je hebt meer eigen regie en verantwoordelijkheid van de inwoners nodig. Wat kunnen we zelf doen aan ons eigen gedrag? Wat kunnen we doen voor onze naasten in onze wijk? En hoe kunnen we de voedingsmiddelenindustrie beïnvloeden? Corné: “De grote kracht van Beweging Limburg Positief Gezond is het grote netwerk. Maar we hebben óók de zorgverzekeraars nodig, de gemeenten samen en het bedrijfsleven. Anders komen we nog niet veel verder.”

Je hoeft het niet allemaal zelf te doen
Het spinnenweb is een mooie en belangrijke gespreksmethodiek. De patiënt denkt zelf na over hoe het met hem gaat. Normaal gesproken komt hij binnen en vertelt meteen zijn klacht. De brede context laat hij achterwege. Corné: “Door het spinnenweb komen we erachter wat er echt speelt. Heel verhelderend. We weten daardoor waarmee we aan de slag kunnen gaan. Het is daarnaast belangrijk dat je als zorgprofessional een netwerk om je heen bouwt. Je hoeft het niet allemaal zelf te doen. De doorverwijzing naar het sociaal domein levert veel winst op.” 

Langere consulten en anders doorverwijzen
Huisarts Hans-Peter Jung  uit Afferden is al vanaf het eerste uur betrokken bij positieve gezondheid. Jung zit ook in het Netwerk Positieve Gezondheid Noordelijke Maasvallei. Janneke: “Door positieve gezondheid hebben we een mooi netwerk opgebouwd. De netwerkpartners zouden zich anders nooit zo eenvoudig gevonden hebben. Dat is pure winst. Jung heeft zijn aanpak veranderd: langere consulten en anders doorverwijzen. Dit werkt ontzettend goed. We rollen nu aan de hand van zijn aanpak een implementatieprogramma uit bij tien huisartsenpraktijken.”

Breder kijken naar gezondheid
Positieve gezondheid is nooit klaar. Je bent er altijd mee bezig, dus ook privé. Janneke: “Als je zo met het gedachtegoed bezig bent, dan zit het op een gegeven moment helemaal in je. Je kijkt zelf automatisch breder naar gezondheid. Ik zorg daarom beter voor mezelf. Toen ik vorig jaar ziek was, heb ik gemerkt dat het zo belangrijk is fijne vrienden te hebben, mensen om je heen te hebben die goed voor je zorgen en werk te hebben waar je weer naar uit kunt kijken. Het vergroot je veerkracht.” Ook Corné is zelf nóg meer bewust van zijn eigen gezondheid. “Ik ben er veel mee bezig dus ik betrek het zeker ook op mezelf en zorg dat mijn balans goed is. En ik gun anderen gezondheid. Dat neem ik ook mee naar mijn collega’s. Ik wil graag dat ze zich goed voelen op hun werkplek. Als ik vanuit mijn bestuurdersrol kijk dan wil ik graag anderen inspireren en motiveren gezonder te worden. Ik vind het gaaf om aanjager te zijn zeker met in mijn achterhoofd de aanstaande transitie in de gezondheidzorg.”

Vraag van Katrien Pleunis van Blauwe Zorg
“Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we (kwetsbare) burgers die nog niet op de positieve gezondheidstrein zitten niet uit het oog verliezen?” 
Corné: “Onze grootste opgave is de stap zetten naar die kwetsbare burger. Het is belangrijk dat de zorg vanuit de wijk komt. Hiervoor moet meer vanuit het sociaal domein verbinding gemaakt worden met de individuele burgers. Ook op wijkniveau zullen we dingen moeten organiseren. Hoe kan ik mijn buurman of -vrouw helpen?” Janneke voegt toe: “De rol van dorps- of wijkondersteuning is hierin enorm belangrijk. We moeten onze pijlen richten op positieve gezondheid bij de burger in de wijk. Zo bereik je die mensen in een 1-op-1 relatie, niet door social media. En het liefst ook proberen het gesprek aan te gaan met familie en vrienden van de inwoners die hulp nodig hebben.”

Twee vragen van Hedwig Darley en Esther Bloemen van Zuyd Hogeschool:  “Waar lopen jullie tegenaan ondanks dat jullie al zo lang bezig zijn?”
Corné: “We willen in gezamenlijkheid een grote beweging maken. Maar met name bij de financiers - zorgverzekeraars en gemeenten – van zorg en welzijn zit nog een onzekerheid. Mijn idee is om voorzichtig op te schalen door kleine pilots. Hopelijk kunnen we de komende twee jaar stappen zetten.” 

“Wat zijn de ervaringen van jullie medewerkers met positieve gezondheid?”
Corné en Janneke: “Als je bezig bent met positieve gezondheid in je organisatie dan is dit het gesprek van de dag. En ben je met elkaar waakzaam voor hoe het met iemand gaat. Als je heel veel medewerkers hebt – zoals bij Zuyd – en je wilt een verandering in gang zetten dan begin bij de mensen die er enthousiast over zijn. Vorm een groepje dat met dit thema aan de slag gaat en laat zien wat het oplevert. Probeer dus vanuit de positieve kant de ander te verleiden om ook mee te doen.” 

Wat is jullie vraag voor de volgende geïnterviewde Johan Brugmans van Mondriaan
“De psychische kwetsbaarheid van mensen neemt toe vooral in de thuissituatie. Daarnaast is er de krapte in de zorg. Dit levert een enorme spanning op. Doen jullie iets met deze mensen (oud-cliënten of nieuwe cliënten) in hun thuissituatie? Misschien met programma’s vanuit jullie partners? En zo ja, gebeurt dat vanuit het perspectief van positieve gezondheid?”